فرش ماشینی تبریز

فرش ماشینی تبریز

تاریخچه فرش تبریز

فرش تبریز یکی از انواع قالی‌های ایرانی است. این شهر یکی از مهم‌ترین مراکز بافت قالی در ایران است و قالی‌های بافت آن از تنوع و گوناگونی بسیاری برخوردارند.

یکی از مهمترین صنایع دستی شهر تبریز قالیبافی است و در این زمینه شهرت جهانی دارد. فرشبافی در تبریز از قبل از دوران صفویه آغاز شد و یکی از قدیمی ترین و معروفترین مراکز بافت فرش های دستباف در دنیا به شمار می آمد.

اوایل فرش ها در قالب طرح های روستایی با رجشمارهای ۲۴ بافته می شد که به مرور زمان با رشد و ترقی فرش و قالیبافی تا ۱۱۰ رج افزاش پیدا کرد و همچنین به هنر درباری مبدل گشت.

مواد اولیه بکارگرفته شده در فرش تبریز معمولا از جنس پشم یا ابریشم بودند که فرش های بسیار با کیفیت و اعلا روانه بازار می کردند. تبریز دارای تنوعی بی نظیر از طرح ها و نقشه ها در زمان های گذشته بود.

ساختار فرش تبریز:

  • تار
  • پرز
  • پود

ویژگی تار فرش  تبریز

تار فرش تبریز اغلب پنبه ای است.

ریز بافت ترین فرشهای ایران در تبریز بافته می شود. گره با قلاب و از نوع متقارن (ترکی) و پودگذاری بصورت دو پوده (مانند کلیه نواحی ترک زبان) است.

تار فرش تبریز اغلب پنبه ای و بسیاری مستحکم و با دوام و پود و پرز پشم است. اما فرشهای ابریشمی نیز بصورت گل ابریشم، تمام ابریشم و یا چله ابریشم بافته می شود و قالیچه های چله ابریشم تبریز در نوع خود از بهترین فرشهای ایران است که قسمت عمده ابریشم آن از خراسان و تهران تهیه می شود.

ویژگی پرز فرش تبریز

در مورد پرز فرش تبریز باید به این ویژگی اشاره کنیم که حالت ظاهری این پرزها نه درخشان است و نه ابریشمین، و این موردی است که درباره سایر گونه های فرش ایران نیز صادق است. این پدیده را در قالی های جدیدی که دارای بافت بسیار ظریفی هستند و حتی در قالی های قدیمی نیزمی بینیم. عدم شفافیت و خشکی این قالیها ناشی از رنگرزی آن و استفاده از آب شور تبریز است که دارای نمک فراوانی است.

ویژگی پود فرش تبریز

 نخ های پود قالی های تبریز، از دو رشته تشکیل شده اند: یکی از آنها ضخیم و دیگری نازک است.

اولین رشته (سفید یا خاکستری) که برای حجیم کردن کردن قالی و انعطاف پذیری آن در نظر گرفته شده است بصورت کشیده از میان نخ های تار که در دو سطح زیر و رو قرار دارند عبور می کند.

رشته دوم نیز که غالباً به رنگ آبی نفتی یا قرمز است، از میان همین تارها می گذرد. با این تفاوت که نخ های تاری را که رشته پود اول از هم جدا کرده بطور محکم به یکدیگر پیوند میدهد. یعنی رشته نخ های تارهای زیرین در رو و تارهای رویی در زیر قرار می گیرند.

ویژگی های فرش تبریز:

۱٫ طراحی فرش تبریز توسط مجرب ترین اساتید با رعایت تمام استاندارها انجام می پذیرد.

۲٫ فرش تبریز عموما در رجشمارهای بالا و ریزبافت است

۳٫ فرش های تبریز دارای تنوع بسیار زیادی از رنگ هاست.

۴٫ پرز های فرش تبریز معمولا کوتاه است و پرداخت آنها توسط افراد ماهر انجام می گیرد.

۵٫ الیاف بکار رفته در فرش دستباف تبریز از نوع مرغوب است و از کیفیت بالایی برخوردار است.

۶٫ استفاده از سایه روشن ها که باعث ایجاد عمق در فرش تبریز می شود.

۷٫ از دیگر خصوصیات فرش تبریز پر کردن قسمت های خالی فرش به جای استفاده از نقش های دیگر.

 ویژگی های بافت قالی‌های تبریز

“گره ترکی” یکی از مهم ترین ویژگی های تمام قالی های آذربایجان است. گلیم بافی روستایی و عشایری آذربایجان ( به ویژه قدیمی ها) عمدتا به سبک معروف فارسی می باشد ؛ به همین منظور از پود ضخیم برای گلیم بافی استفاده می نمایند.

عموما قالی های روستایی آذربایجان ، درشت و بین ۱۵  تا ۲۵  رج می باشد. دارهای قالی همگی عمودی و مهم ترین ابعاد قالی های جدید شهری باف آذربایجان ۳*۲ ، ۳/۵*۲/۵ و همچنین ۴*۳ است. ابعاد کوچکتر ، اغلب در قالی های قدیم دیده می شود. طی سال های اخیر، ابعاد دایره و چندضلعی نیز ، در این منطقه رواج داشته است. رج ( واحد تراکم گره ) بهترین روش برای ارزیابی کیفیت قالی به شمار می رود ؛ شمار رج های بیشتر ، کیفیت مطلوب تری را نشان می دهد. قالی های ظریف معمولا با نخ های ابریشمی یا پنبه ای بافته می شوند.

ابعاد فرش تبریز:

فرش تبریز از کوچکترین تا بزرگترین اندازه بافته می شود. معمولاً فرش های تصویری تبریز دارای قطعه کوچک یا متوسط هستند و قالی ها ابریشمی هم غالباً در اندازه ها بزرگ میباشند.

طرح های رایج فرش تبریز:

طرح و نقشه فرش تبریز بیشتر از سلیقه خریداران تبعیت می کند.

در طبقه بندی که شرکت سهامی فرش ایران از لحاظ طرح و نقش فرشها صورت داده نقشه های قالی ایرانی در ۱۹ بخش طبقه بندی شده است که شهر تبریز نیز به جهت تنوع طراحان و کثرت آنها در اغلب این بخش ها آثار و نمونه هایی دارد از جمله:

نقشه آثار باستانی و ابنیه اسلامی نقشه شاه عباسی، نقشه اسلیمی، نقشه افشان، نقشه بندی خشتی، طرح درختی، طرح شکارگاه، نقشه قابی، طرح گلفرنگ، طرح گلدانی و طرح ماهی درهم (هراتی) به خصوص لاک پشتی و همینطور طرح محرابی و نقش محرمات و طرح هندسی و قالیها و قالیچه های تصویری و طرح بوته ای.

وضعیت فعلی فرش تبریز:

 رعایت نکردن عناصری باعث کاهش کیفیت و زیبایی فرش تبریز شده است

از اول قرن حاضر سه عنصر موجب کاهش کیفیت و درجه زیبایی فرش های تبریز شده است:

  • صنعتی کردن فزاینده تولید
  •   پذیرفتن رنگهای مصنوعی و غالباً نیز از نوع متوسط آن
  • حالت مبهمی که این قالی ها پیدا کرده اند و آن نیز ناشی از تقلید طرح هایی است که به سایر طبقه های قالی تعلق دارند
  • با این همه قالی های قابل تحسین مثل قالی های سهند را می یابیم که تا حدی یادآور نقش قالی های هرات می باشند.
  • در محصول جدید فرش تبریز، خارج از قالی های ابریشمین، شاهد تنزلی در تکنیک و استفاده از مواد اولیه هستیم و تعداد گره قالی نیز کاهش یافته است. ضمناً از ویژگی قالی های جدید، پرز بلندتر آنها، رشته نخ پنبه ای ضخیم تر آنها برای تار و پود و گاهی پشم ظریفتر برای گره های آن است.

مشخصات مثبتی که فرش تبریز:

گره فرش تبریز:

هر تخته از فرش تبریز (به استثنای فرآورده های غیر معمول) با گره ترکی بافته میشوند و هر قالی که با این گره بافته نشده باشد نمی توان آنرا تبریزی محسوب کرد.

دو پوده بودن:

فرش تبریز دو پوده است و معمولاً پرز آن کوتاهتر و نازکتر و سبکتر از اغلب بافته های غیر عشایری ایران است

طراحی فرش تبریز:

طراحی فرش های تبریز عالی و بافت آن بسیار دقیق است. به این جهت قالی چنان منظم و جا افتاده از کار در می آید که حالت قالی ماشینی را پیدا می کند. کوتاهی پرزهای قالی تبریز این دقت ماشینی را نمایان تر جلوه می دهد

مواد اولیه فرش تبریز:

پشم ناحیه ماکو مخصوصاً پشمی که از دباغ خانه های تبریز بدست می آید از پشمی که در سایر شهرها برای قالیبافی به کار می رود خشن تر است و در نتیجه فرش های تبریز مانند قالیهای مشهد و کرمان مخملی نیست.

رنگ فرش تبریز:

رنگهایی که در فرش های تبریز به کار می رود اغلب تند و خام است.

فرش ماشینی تبریز:

علاوه بر گلیم بافی در روستاهای تبریز صنایع بافت فرش های ماشینی و کارخانه های فرش بافی موجبات تولید فرش ماشینی در این شهر را فراهم آورده است .  کارخانه های تبریز و برند های منصوب به این شهر برای جا نماندن از رقابت بازار فرش و قالی محصولاتی ناب و با کیفیت و طرح های و رنگ های مختلف ارائه می دهند .

نقش فرش ماشینی تبریز در تجارت:

صادرات فرش ماشینی بیشترین صادرات غیر نفتی ایران را شکل می دهد .  

مدتی پس از آغاز بافت فرش در ایران ، این صنعت از رونق افتاد اما رونق و احیای دوباره هنر بی نظیر فرش بافی در اواخر قاجار و اوایل دوره پهلوی جانی دوباره گرفت .

در همان زمان ها فرش ایران به سایر کشور های جهان صادر شد و شروعی بود برای شناخت جهانی این محصول . تعداد زیادی از بافندگان و تولید کنندگان فرش های ماشینی صادراتی در شهر تبریز مشغول فعالیت بوده و هستند .

  سایر نقاط ایران نیز تا حد زیادی در این صادرات سهم دارند اما سهم تبریز غیر قابلا انکار و چشم پوشی ست . خصوصا آنکه نوع قالی های تبریز متفاوت است و جایگزین کاملی برای آن نیست .

گاها صحبت از این موضوع این که صادرات فرش ایران به کشور های دیگر خصوصا کشور های اروپایی در دست تولید کنندگان تبریزی است و اروپاییان طرفدار پر و پا قرص فرش های تبریز ماشینی هستند .

نزدیکی شهر تبریز به کشور ترکیه و خرید مواد اولیه مرغوب از این کشور یکی از دلایل مطلوب بودن فرش های ماشینی تبریز در بین خریداران است .

ویژگی‌های طرح ها و رنگ های فرش ماشینی تبریز

استفاده از رنگ های متنوع وطرح های نوع از نوآوری های تولید کنندگان تبریزی به شمار می رود .

در بازار بزرگ فرش و قالی که از ان تحت عنوان دنیای فرش  وقالی نام برده می شود ، رقابت به حدی است که اندکی کوتاهی در هر زمینه تولید کننده را از بازار حذف می کند .

چندی است که کیفیت و دوام و جنس فرش ها با استفاده از الیاف اکرولیک هیت ست شده در تمامی برند های معروف و نامی به بهترین حالت ممکن رسیده است و تولید کنندگان بر سر زیبایی و ظاهر فرش رقابت می کنند .

در این بین تولیدکنندگان تبریزی با عاریه گرفتن متدهایی از کشور ترکیه به عنوان مهد مد و فشن در صنعت نساجی توانسته اند در این زمینه خودی نشان داده و فرش هایی زیبا خلق کنند .

طرح های پرکاربرد فرش ماشینی تبریز

استفاده از طرح‌های لچک ترنج ، درختی ، گلدانی و بته جقه ای در فرش های ماشینی تبریز نسبت به سایر برندها عمومیت دارد . شادابی و طراوت در محصولات مذکور اهمیت ویژه ای دارد .

استفاده از طرح های لچک و ترنج بصورت هندسی که هریس یکی از آن ها ست ، از ویژگی ها و جذابیت های فرش های تبریز است . در واقع طرح هریس نقشه ای است قدیمی و اصیل با نقوشی از لچک و ترنج شاه عباسی که در حال حاضر و بصورت نوین با اشکال هندسی ترکیب شده و طراحان با بکار بردن خطوط زاویه دار همان طرح را بصورتی دیگر و امروز ارائه داده اند .

الیاف مورد استفاده در فرش های ماشینی تبریز

فرش ها تماما از الیاف و نخ تشکیل شده اند . نخ خاب آن نخی است که در سطح فرش می بینیم و رنگ و لعاب فرش را شکل می دهد . نخ های تار و پود نخ هایی هستند که به ترتیب در طول و عرض فرش عبور می کنند . تفاوت فرش ها از نظر کیفیت به نخ خاب مورد استفاده مربوط می شود . فرش های ماشینی درجه یک و با کیفیت از نخ خاب اکرولیک هیت ست شده بافته می شوند . عموما تمامی فرش ها نخ تار و پودی از جنس پنبه و یا پنبه و پلی استر دارند .

هرچه میزان خلوص اکرولیک در الیاف خاب کم تر شود ، با کاهش کیفیت روبرو می شویم . برند های نامی درصد خلوص ۱۰۰ و برند های نا معتبر به میزانی در بافت از پلی استر و پلی پروپلین استفاده می کنند .

عموما در فرش های تبریز از هر جنس نخ خابی که باشند ، الیاف شفاف و درخشان نبوده و قدری کدری در خود دارند . دلیل این امر به آب شور تبریز و  رنگ رزی با آب شور بر می گردد . شور بودن آب چه در بافت های قدیمی و چه در بافت های جدید ( البته در بافت های جدید کدری کم تر شده و بر شفافیت افزوده شده است . ) با تأثیر روی رنگ تفاوت محصول را ایجاد خواهد نمود . پس دلیل کدری فرش های ماشینی تبریز در کیفیت و نوع نخ مصرفی بی اثر خواهد بود .

ویژگی های فرش های ماشینی تبریز

متخصصین بازار فرش و قالی می توانند با نگاه به بافت و با توجه به رنگ ، تنوع طرح ، کیفیت ، نوع بافت و نوع گره و مواردی از این دست خواستگاه محصول را حدس بزنند . برای مثال برخی از ویژگی های عنوان شده در زیر تنها به فرش های ماشینی تبریز اختصاص دارد :

۱- فرش تبریز دارای تنوع بسیار بالا از نظر رنگ و ترکیب رنگی می باشد .

۲- در طراحی فرش های تبریز تمام اصول استاندارد جهانی رعایت شده است .

۳- رجشمار بالا و ظرافت بافت ویژگی دیگر محصولات مد نظر است .

۴- در بافته های تبریزی ارتفاع نخ خاب کوتاه بوده و مرحله پرداخت با چنان دقت و مهارتی انجام می شود که به هیچ وجه فرش با سطح و ارتفاع نخ خاب نا مرتب نداریم .

۵- در فرش های تبریز تمام مناطق و قسمت های نقشه با نگاره های ریز و درشت پر شده و فضای خالی در بین نگاره ها وجود نخواهد داشت .

ابعاد فرش های ماشینی تبریز

علاوه بر تنوع رنگ و طرح تنوع و تولید فرش ها در تمامی ابعاد استاندارد و غیر استاندارد دیده می شود . فرش تبریز را می توان از کوچک ترین تا بزرگ ترین سایز در بازار خریداری نمود . همچنین امکان سفارش ابعد غیر استاندارد برای مشتریان وجود دارد . فرش های زیبای تصویری تبریز در ابعاد کوچک و فرش های ابریشمی یا فرش های دارای نگاره های سنتی و کلاسیک در ابعاد بزرگ تولید میشوند و این دو موجودی از طرح های سنتی و کلاسیک و طرح های تصویری بیشترین میزان فروش را به خود گرفته است .

خرید فرش های ماشینی تبریز

خرید فرش های ماشینی تبریز به روش های مختلف غیر مستقیم و مستقیم امکان پذیر است . فرش های ماشینی تبریز بصورت غیر مستقیم با مراجعه به بازار های سنتی و فروشگاه های فیزیکی خریداری می شوند اما روش های مستقیم می توانند با سفر به شهر تبریز و مراجعه به کارخانه ها ، استفاده از فروشگاه های اینترنتی و اطلاع از زمان های نمایشگاه ها و … انجام پذیرند .

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *