هنر فرش کاشان در دوره قاجار بخش اول

هر چند که در ابتدای دوره قاجاریه با تاخت و تاز آغا محمد خان قاجار، خرابی ها و غارت ها در حرکت صنعتی و هنری مناطقی چون کاشان مشکلاتی ایجاد نمود, اما با روی کار آمدن فتحعلی شاه و آرام نمودن اوضاع, دیگر بار هنرهای صناعی جان تازه ای گرفتند؛ تا جایی که فتحعلی شاه به درخواست مردم و با ذوق و علاقه ای که داشت, از فعالیت های هنری و رونق اقتصادی هنرهای صناعی حمایت می نمود. بر اساس گزارش سر جان ملکم- سفیر کبیر بریتانیا در ایران در اوایل سلطنت فتحعلی شاه می توان به تداوم فعالیت مردم کاشان در زمینه هنرهای صناعی نساجی و فرش و فرش سجاده ای از دوره زندیه تا قاجاریه پی برد. او وضعیت کاشان را چنین گزارش می کند:”ابریشم, فرش و سجاده فرش کاشان اشتهار دارد. محصول ابریشم کاشان بلافاصله پس از رشت قرار دارد.. مردم این شهر صنعتکار, هنرمند و اهل ذوق هستند” مؤلف انگلیسی کتاب تاریخ قاجار نیز ضمن شرح اوضاع سیاسی کاشان در دوره فتحعلی شاه می نویسد: “مصنوعات ابریشمی و مخمل و منسوجات نخی و ظروف مسی و غیر آن شهرت قدیمی دارد”

دوره ناصرالدین شاه نیز مشحون از این اظهارنظرها درباره کاشان و هنرهای صناعی آن است. در این دوره, انواع زیراندازها, فرش و سجاده فرش در کاشان رایج بوده؛ چنان که مؤلف مرآت القاسان ضمن نام بردن از انواع پارچه های ابریشمی و مخملی, وسایل دیگری را نیز بر می شمرد که در منزل استفاده می شده؛ از جمله فرش, سجاده فرش, گلیم, نمد نراقی, کاشی کاشانی. بافت گلیم, نمد, انواع زیلو و فرش و فرش سجاده ای در دوره قاجاریه رواج داشته که در هر فصل بر اساس توان مالی خانواده نوعی از آنها استفاده می شده است. از این رو, فرش عمدتاًَ در منازل تجار و بزرگان دیده می شد.

در دوره ناصرالدین شاه با ورود بی رویه منسوجات اروپایی و نیز ایجاد کارخانجات جدید در ایران, هنر صناعی نساجی کاشان به ویژه زری بافی, مخمل بافی و انواع منسوجات ظریف وابسته به شعربافی, با وجود حمایت اولیه امیرکبیر از برخی منسوجات, رو به افول نهاد؛ امری که خود زمینه ساز تحول جدیدی در عرصه هنرهای صناعی گردید که همان رونق و شروع نهضتی جدید در هنر فرش و فرش سجاده ای کاشان بود.

فرش سجاده مناجات بزودی بخش دوم از مقاله را انتشار خواهد داد.

لینک ها: صفحه اصلی – گالری محصولات فرش سجاده – درباره ما – تماس با ما

شرکت فرش سجاده مناجات